2.Transportery czołgów w międzywojennym Wojsku Polskim

2S14-Żądło 

Jego historia rozpoczyna się w roku 1969, kiedy to z polecenia Ministerstwa Obrony ZSRR rozpoczęto badania nad nową generacją samobieżnych dział przeciwpancernych dla dywizji strzelców zmotoryzowanych, których zadaniem było wspieranie holowanych dział przeciwpancernych (a dokładniejMT-12 Rapira). Odpowiednio dla szczebla dywizji, pułku i batalionu projektowano artyleryjskieniszczyciele czołgów z działami kal. 125, 100 i 85 mm. 

Zlecenie skonstruowania prototypu niszczyciela czołgów dla szczebla batalionu otrzymał Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy „Petrel” (rus. Центральный научно-исследовательский институт „Буревестник”; będący częścią UWZ). Otrzymał on nazwę Żądło-S (rus. Жало-С; GRAU:2S14). Równolegle z niszczycielem czołgów opracowano holowaną armatę przeciwpancerną Żądło-B(rus. Жало-Б; GRAU: 2A55).

Prototyp przeszedł pozytywnie próby fabryczne i został zaprezentowany w roku 1975. Po prezentacjiprzez kolejne 5 lat przechodził testy państwowe, których wynik okazał się pozytywny.

Do skonstruowania 2S14 użyto fabrycznego podwozia kołowego transportera opancerzonego GAZ-4905 (BTR-70) – jedyna większa modyfikacja polegała na przekonstruowaniu stropu kadłuba tak, żeby wmiejsce wieżyczki BPU-1 można było zamontować dedykowaną wieżę dla Żądła. Dodatkowo w miejscuprzedziału desantowego umieszczono magazyn amunicyjny na amunicję drugiego rzutu.

Załoga (liczba osób)	3-4
Masa (w tonach)	12,5
Długość (całości / kadłuba, w mm)	9950 (7510)
Szerokość (w mm)	2790
Wysokość (w mm)	2490
Prześwit (w mm)	475
Prędkość maksymalna na drodze (w km/h)	80
Prędkość maksymalna w wodzie (w km/h)	10
Zasięg (w km)	400 - 600
Stosunek mocy do masy (w KM/t)	19,2
Nacisk (w kg / cm^2)	1,05 – 2,21
Nachylenie terenu	30°
Długość okopu (w m)	2,0

2.Transportery czołgów w międzywojennym Wojsku Polskim

Bardzo ważnym problemem wojsk pancernych i zmechanizowanych jest transport długodystansowy. O ile pojazdy kołowe mogą samodzielnie przemierzać wiele kilometrów z miejsca na miejsce, o tyle pojazdy gąsienicowe muszą korzystać z dodatkowego transportu kolejowego lub drogowego z powodu znacznie większego zużycia gąsienic i dodatkowej możliwości uszkodzenia nawierzchni dróg. Od momentu powstania broni pancernej wojskowi doszukiwali się sposobów szybkiego i bezpiecznego transportu broni pancernej po drogach na dłuższe dystanse - z reguły używano ciężarówek, ale tylko w odniesieniu do lżejszych czołgów.

  

-Tankietki TKS

W tym artykule chciałbym poruszyć temat transportu drogowego polskich jednostek pancernych w okresie międzywojennym. Ten natomiast można podzielić na dwie części ze względu na sprzęt do tego przeznaczony:

- autotransport drogowy
- samochody ciężarowe przeznaczone do transportu broni pancernej

Poruszał sie  napędem dla "autotransportu drogowego" była transportowana tankietka. Podczas długich przejazdów opuszczano rampę znajdującą się z tyłu pojazdu, po której wjeżdżała tankietka. Następnie rozpinano gąsienice z przodu czołgu, a znajdujące się tam koła napędowe łączono przekładnię z napędem autotransportu, który znajdował się na tylnej osi pojazdu, natomiast przednią oś łączono z układem kierowniczym tankietki. 

Żeby można było korzystać z pojazdu o każdej porze dnia i nocy, wyposażono go w parę świateł przednich i dodatkowo po jego obu stronach znajdowały się narzędzia do naprawy łącznie z częściami zamiennymi.

Podczas krótkich przejazdów tankietka opuszczała autotransporter i poruszała się "o własnych siłach", natomiast sam autotransporter był przez nią holowany, przy czym za kierowanie nim odpowiadał dowódca tankietki za pomocą zwykłej kierownicy.

Podsumowując, w etacie kompanii czołgów rozpoznawczych i dywizjonu pancernego brygady kawalerii znajdowały się dwasamochody ciężarowe do przewozu czołgów typu PF 621 oraz jeden "autotransport drogowy". Fiaty można było je ewentualnie zamienić na dwa Ursusy A30 lub jednego Saurera 4BLD. Zatem zgodnie z etatami i dostępnością pojazdów (ich liczba) we wrześniu 1939 r. polskie jednostki pancerne posiadały:

- co najmniej 38 ciężarówek PF 621, 
- 14 ciężarówek Ursus A30, 
- 10 ciężarówek Renault FU z co najmniej jedną przyczepą transportową
- 2 ciężarówki Saurer 4BLD 
+ 
- co najmniej 28 "autotransportów drogowych" Ursus

Podsumowanie

W czasach współczesnych Wojsko Polskie używa do zadań transportowych tego typu:

- 59 ciągników siodłowo-balastowymi typu Iveco EuroTrakker MP720 z naczepami niskopodłogowymi
- 6 zestawów niskopodwoziowe typu SLT 50-2. 

Pojazdy te znajdują się w jednostkach logistycznych, nie w pododdziałach broni pancernej i zmechanizowanej i pozwalają oneprzewozić jedynie czołgi T-72M1, PT-91, Leopard 2A4 oraz inne pojazdy o masie do 52 ton. Na potrzeby transportowe czołgówLeopard 2A5 (i w przyszłości Leopard 2PL) został rozpisany przetarg, w ramach którego wojsko ma w ciągu najbliższych 4 lat zakupić 23 zestawy niskopodwoziowe, mogące transportować pojazdy o masie >70 ton.

Poza tym Wojsko Polskie posiada opancerzone ciężarówki o ładowności 13,5 tony (Jelcz P882.53) i 15,5 tony (Jelcz P882D.43) oraz nieopancerzone ciężarówki o ładowności 18 ton (Jelcz P862D.43). Te pojazdy, oczywiście odpowiednio przystosowane, mogłyby transportować liczne u nas pojazdy gąsienicowe o masie do 18 ton, a do takich pojazdów w naszym wojsku zaliczają się:

- gąsienicowe transportery opancerzone M113 i pochodne (masa: 8960 - 12060 kg) 
- opancerzone ciągniki artyleryjskie MT-LB i pochodne (masa: 9700 - 15250 kg)
- bojowe wozy piechoty BWP-1 (masa: 12500 - 13500 kg)
- bojowe wozy rozpoznawcze BWR-1D (masa: 13300 kg)
- bojowe wozy rozpoznawcze BWR-1S (masa: 13800 kg) 
- haubice samobieżne kal. 122 mm 2S1 Goździk (masa: 15700 kg)
- gąsienicowe transportery opancerzone LPG i pochodne (masa: 16000 - 17000 kg)

Takie rozwiązanie mogłoby zwiększyć możliwości transportowe obecnych batalionów zmechanizowanych, dywizjonów artylerii samobieżnej oraz innych jednostek wykorzystujących te pojazdy gąsienicowe przy odciążeniu dotychczasowych pododdziałów logistycznych wyposażonych w zestawy niskopodwoziowe.